Για τέσσερα χρόνια, ένα εγκαταλελειμμένο λατομείο σχιστόλιθου σε απομακρυσμένο βουνό στη βόρεια Ουαλία φιλοξενούσε μερικά από τα μεγαλύτερα καλλιτεχνικά αριστουργήματα του κόσμου. Σε ειδικά κατασκευασμένους κλιματιζόμενους υπόγειους θαλάμους, οι ανεκτίμητοι θησαυροί της συλλογής της Εθνικής Πινακοθήκης του Λονδίνου ήταν ασφαλείς τις μέρες του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου από τους βομβαρδισμούς των Γερμανών, και από τους ναζί κυνηγούς έργων τέχνης.
Το εγκαταλελειμμένο λατομείο σχιστόλιθου βρίσκεται κάτω από ένα μικρό βουνό που ονομάζεται Μάνοντ Μάουρ (Manod Mawr), κοντά στην ιστορική εξορυκτική πόλη του Blaenau Ffestiniog. Η οικονομία της περιοχής στηριζόταν στα τοπικά λατομεία σχιστόλιθου από τον 18ο αιώνα. Οι δεκαετίες του 1860 και 1870 ήταν οι καλύτερες για τη βιομηχανία σχιστόλιθου και η περιοχή γνώρισε ιδιαίτερη ακμή. Ωστόσο, η οικονομική ύφεση που ακολούθησε τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και η γενική τάση προς πλακίδια μαζικής παραγωγής και φθηνότερο σχιστόλιθο από την Ισπανία, προκάλεσαν την παρακμή τους και πολλά λατομεία έκλεισαν.
Το 1939 ξέσπασε ο πόλεμος ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και οι Βρετανοί γνώριζαν ότι τα γερμανικά βομβαρδιστικά αεροσκάφη θα πετούσαν σε όλη τη Μάγχη, για να χτυπήσουν τη χώρα τους από αέρος. Εκείνη την εποχή, εκτός από την προσπάθεια της κυβέρνησης να εκκενώσει το Λονδίνο και να κατασκευάσει καταφύγια από άκρη σε άκρη στη χώρα, δόθηκε προτεραιότητα στην προστασία της ανεκτίμητης συλλογής έργων τέχνης που στεγαζόταν στην Εθνική Πινακοθήκη, στην πλατεία Τραφάλγκαρ, στο Λονδίνο.
Πριν ξεκινήσει ο πόλεμος, πολλοί πίνακες ζωγραφικής μετακινήθηκαν ήδη σε διάφορες τοποθεσίες στην Ουαλία, όπως σε σε κάστρα ή πανεπιστημιακά ιδρύματα. Όταν έγινε φανερό ότι οι τοποθεσίες αυτές ήταν τόσο ευάλωτες σε βομβιστικές επιθέσεις όσο ήταν και το ίδιο το Λονδίνο, αναζητήθηκε μια ασφαλέστερη τοποθεσία. Ο Τσόρτσιλ απέρριψε πρόταση μεταφορά των πινάκων στον Καναδά και είπε χαρακτηριστικά: «Κρύψτε τους σε σπηλιές και κελάρια, αλλά κανένας πίνακας δεν θα φύγει από το νησί».
Το τεράστιο λατομείο σχιστόλιθου που εγκαταλείφθηκε στο Μπλάναου Φέστινιόνγκ (Blaenau Ffestiniog) ήταν η τέλεια κρυψώνα. Η πόλη ήταν απομονωμένη και μοναχική, και το λατομείο ήταν τεράστιο με πολύ μεγάλα σπηλαιώδη δωμάτια. Η ανώτατη οροφή των 100 μέτρων παρείχε σταθερή προστασία, ακόμη και στο απίθανο γεγονός ο Χίτλερ να αποφάσιζε να βομβαρδίσει αυτό το μοναχικό βουνό της Βόρειας Ιταλίας.
Οι εργασίες στο λατομείο άρχισαν αμέσως. Η είσοδος στο λατομείο διευρύνθηκε έτσι ώστε τα φορτηγά να μπορούν να μπαίνουν και τα κιβώτια που περιέχουν τους πίνακες να εκφορτώνονται απαρατήρητα. Αρκετά μικρά δωματιάκια από τούβλα χτίστηκαν μέσα στα σπήλαια για να προστατεύουν τους πίνακες από μεταβολές της υγρασίας και της θερμοκρασίας. Για να αντισταθμιστεί ο υγρός αέρας στους θαλάμους, σχεδιάστηκε ένα ακατέργαστο σύστημα κλιματισμού αποτελούμενο από ηλεκτρικούς ανεμιστήρες που φυσούσε αέρα πάνω σε δίσκους αφυδατωμένου πυριτικού πήγματος. Το σύστημα λειτούργησε τόσο καλά που όταν οι πίνακες επέστρεψαν στο Λονδίνο, οι περισσότεροι βρέθηκαν να είναι σε καλύτερη κατάσταση από όταν ήταν στην Εθνική Πινακοθήκη. Αυτό οδήγησε την Εθνική Πινακοθήκη να ανοίξει την πρώτη κλιματιζόμενη αίθουσα το 1949.
Αφού ο πόλεμος τελείωσε και οι πίνακες επέστρεψαν στην Εθνική Πινακοθήκη, ένα μικρό κομμάτι του Manod επανήλθε σε λειτουργία με λίγους εργαζόμενους, που παράγουν κυρίως πλάκες σχιστόλιθου για βιομηχανική χρήση. Όταν η σχέση με τη Σοβιετική Ένωση επιδεινώθηκε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το λατομείο τέθηκε εκ νέου σε κατάσταση αναμονής για πιθανή χρήση άλλη μια φορά.
Σήμερα, το συγκεκριμένο λατομείο έχει εγκαταλειφθεί, αλλά η περιοχή εξακολουθεί να έχει ορυχεία για σχιστόλιθο καθώς και γρανίτη.
Πηγές: Amusing Planet / Snoopit24
