Το θέμα δείχνει να έχει μπει για τα καλά και σε περίοπτη θέση στην ατζέντα των ελληνοσερβικών σχέσεων και αναπόφευκτα δεν μπορεί να μείνουν απέξω τα Σκόπια, ούτε και άλλες χώρες στην Κεντρική Ευρώπη, αφού ένα τέτοιο έργο θα φέρει τα πάνω κάτω στο τοπίο των μεταφορών. Μέχρι και στην Κίνα γίνονται (σοβαρές) συζητήσεις για τον υδάτινο δίαυλο που θα συνδέει τη Μεσόγειο Θάλασσα, μέσω του Αξιού ποταμού στη Θεσσαλονίκη, με τον Δούναβη και το υφιστάμενο ποτάμιο δίκτυο μεταφορών στην Ευρώπη και τη Μαύρη Θάλασσα.
Το εγχείρημα είναι τεράστιο –φαραωνικό για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, το χαρακτηρίζουν πολλοί–, αλλά, όταν αυτό πρόκειται να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα ενός οικονομικού γίγαντα, όπως η Κίνα, τότε μόνο άπιαστο όνειρο δεν πρέπει να θεωρηθεί. Εξάλλου, ο «Δρόμος του Μεταξιού», από ξηράς, αέρος και θαλάσσης, φτιάχνεται ήδη και η χρήση των ποταμιών δεν θα μπορούσε να μείνει απ έξω. Συζητήσεις επ’ αυτού γίνονται τα τελευταία χρόνια σε επίπεδο κορυφής στον άξονα Βελιγραδίου – Σκοπίων – Αθήνας – Πεκίνου, με πιο πρόσφατη περίπτωση αυτήν της συνεδρίασης του Ανωτάτου Συμβουλίου Ελλάδας και Σερβίας, παρουσία του κ. Αλέξη Τσίπρα και του Σέρβου προέδρου κ. Αλεξάντερ Βούτσιτς, την Πέμπτη στη Θεσσαλονίκη.
Τι προβλέπει; Δημιουργία κάθετου πλωτού διαδρόμου από τον Θερμαϊκό Κόλπο μέσω του Αξιού που διασχίζει την ΠΓΔΜ (Βαρδάρης), διασύνδεσή του με τον Μοράβα στη Σερβία και κατάληξη στον Δούναβη. Ποιος ο στόχος; Η μεταφορά φορτίων από τις χώρες της Ανατολής προς την Ευρώπη σε πολύ λιγότερο χρόνο και με σαφώς χαμηλότερο κόστος. Σύμφωνα με κάποιες αρχικές μελέτες, το κέρδος σε χρόνο, μέσω αυτού του διαδρόμου, υπολογίζεται σε 3,5 μέρες σε σχέση με το λιμάνι Ρότερνταμ, απ’ όπου τα φορτία μπαίνουν στον υδάτινο δρόμο του Δούναβη για να φτάσουν στις αγορές της Κεντρικής και της Βόρειας Ευρώπης διά των πλωτών διακλαδώσεών του ή και σε εκείνες του Καυκάσου στη Μαύρη Θάλασσα. Διά της ένωσης του Αξιού με τον Δούναβη, παρακάμπτεται ταυτοχρόνως και ο μεγάλος βραχνάς των θαλάσσιων μεταφορών προς και από τις αγορές της Ρωσίας και του Ευξείνου Πόντου, αυτός των στενών του Βοσπόρου, όπου τα φορτηγά πλοία αναγκάζονται να περιμένουν επί πολλές ώρες ή και ημέρες για να πάρουν σειρά για τον διάπλου, χάνοντας οι ενδιαφερόμενοι χρόνο και χρήμα.
Είναι εφικτό τεχνικά και οικονομικά ένα τέτοιο έργο; Οταν η Κίνα ενδιαφέρεται και το συζητάει τότε, πολύ εύκολα μπορεί να βρεθούν και άλλοι επενδυτές. Η μεταφορά των φορτίων από την Ανατολική Μεσόγειο κατ’ ευθείαν στην «καρδιά» της Ευρώπης, μέσω Αξιού και Δούναβη, χωρίς να χρειάζεται να φτάσουν μέχρι το Γιβλαρτάρ και από εκεί να «ανηφορίσουν» στην Ολλανδία ή να καθηλώνονται στα στενά του Βοσπόρου, με τον κίνδυνο του ατυχήματος να ελλοχεύει, εξάλλου, δεν αφήνει αδιάφορες, πλην της Κίνας, και τις άλλες χώρες της Ανατολικής Ασίας, που στέλνουν εκατομμύρια κοντέινερ ετησίως στις αγορές της Ευρώπης και της Ρωσίας.
Ως προς τα τεχνικά χαρακτηριστικά, προβλέπονται η εκβάθυνση και η διαπλάτυνση του μήκους 275 χλμ. στο έδαφος της Ελλάδας και της ΠΓΔΜ Αξιού και του μήκους 346 χλμ. (Σερβία) Μοράβα, που καταλήγει στον Δούναβη. Με βάση προμελέτες που έχουν καταρτίσει οι Σέρβοι, θα χρειαστεί να παρακαμφθούν οι πόλεις Σκόπια της ΠΓΔΜ με κανάλι μήκους 35 χλμ., το Νις και το Κράλιεβο της Σερβίας, με παρακαμπτηρίους μήκους 15 και 73 χλμ., αντιστοίχως. Προβλέπονται σε κάποια σημεία υδάτινες σήραγγες, και στον σερβικό κάμπο μεταφορά από τον ποταμό Σάββα υδάτινων όγκων για τις γεωργικές καλλιέργειες στις περιοχές που διασχίζει ο Μοράβας κ.ά.
Να επισημάνουμε ότι η ιδέα της πλωτής λεωφόρου που θα συνδέει την Κεντρική Ευρώπη με το Αιγαίο έρχεται από πολύ παλιά, από τον 19ο αιώνα, και πιστώνεται στους Αψβούργους της Αυστροουγγαρίας, που ήθελαν να διασυνδέσουν τη Βιέννη με τη Μεσόγειο.
Τουλάχιστον σε δύο περιπτώσεις, συγκεκριμένα τη μία στο διάστημα 1844-64 και την άλλη το 1904, ευρωπαϊκές εταιρείες ναυσιπλοΐας εκπόνησαν ακόμα και προμελέτες για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, πλην όμως ήρθε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Αυστροουγγαρία διαλύθηκε, η Ευρώπη ερειπώθηκε και όλα τα σχέδια έμειναν στα χαρτιά.
Πρότζεκτ με μακρόχρονη ιστορία
«Στη νεότερη περίοδο, το θέμα ήρθε στην επιφάνεια και πάλι κατά τη δεκαετία του 1970, με την πετρελαϊκή κρίση, οπότε αναζητήθηκαν νέοι δρόμοι μεταφοράς αγαθών, με λιγότερη κατανάλωση καυσίμων», λέει στην «Κ» ο ομότιμος σήμερα καθηγητής της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΑΠΘ, Νίκος Παπαμίχος, ο οποίος διετέλεσε μέλος της ομάδας του διακεκριμένου καθηγητή-πολεοδόμου Γιάννη Τριανταφυλλίδη, που είχε αναλάβει στις δεκαετίες 1960 και 1970 την κατάρτιση του χωροταξικού σχεδίου της περιοχής Θεσσαλονίκης. Τότε, ένα από τα θέματα ήταν ο Ευρωλιμένας σε σχέση με αυτό το κανάλι.
«Ενα από τα πρότζεκτ τότε ήταν η διαμόρφωση του Αξιού ως πλωτού καναλιού. Υπήρξε μελέτη αρκετά προχωρημένη από την UNIDO, την υπηρεσία του ΟΗΕ για τη βιομηχανική ανάπτυξη, που έδρευε στη Βιέννη. Οι μελέτες που είδα ήταν πολύ προχωρημένες, με τεχνικά στοιχεία, μέγεθος φορτηγίδων κ.λπ. Θυμάμαι ότι η βασική ιδέα προέβλεπε τα δύσκολα σημεία να παρακάμπτονται με παράλληλα κανάλια για να ελέγχεται η ροή του ποταμού και όλο αυτό συνδεόταν με το μεγάλο πρόγραμμα του Ευρωλιμένα. Σε γενικές γραμμές, γινόταν σύνδεση μέσω Μοράβα με τον Δούναβη. Θυμάμαι, επίσης, ότι μιλούσαν για πλωτό διάδρομο, ο οποίος, μέσω κεντροευρωπαϊκών καναλιών, να φτάνει μέχρι τη Βόρεια Θάλασσα».
ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΖΙΜΑΣ
Πηγή: www.kathimerini.gr