Το Ταζ Μαχάλ είναι το πιο διάσημο μνημείο της Ινδίας και ένα από τα σύμβολα αιώνιας αγάπης, το οποίο συγκαταλέγεται ανάμεσα στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Χτισμένο κοντά στη πόλη Άγκρα, μεταξύ 1632 και 1647 από τον Μογγόλο αυτοκράτορα Σαχ Γιαχάν το μαυσωλείο είναι αφιερωμένο στην αγαπημένη σύζυγό του Μουμτάζ Μαχάλ (“Κόσμημα του Παλατιού”) που πέθανε κατά τη διάρκεια του τοκετού.
Η κατασκευή του διήρκεσε 22 χρόνια απασχολώντας περίπου 20.000 εργάτες. Τα λευκά μάρμαρα προέρχονται από την επαρχία Μακράνα του Ρατζαστάν, από τα αρχαιότερα λατομεία της Ινδίας. Η εξορυκτική δραστηριότητα στην περιοχή συνεχίζεται μέχρι και σήμερα παράγοντας λευκά μάρμαρα, φημισμένα λόγω του Ταζ Μαχάλ και του μνημείου της Βικτωρίας στην Καλκούτα.
Μεγάλο μέρος της ιστορίας του εμβληματικού μαυσωλείου εξακολουθεί να καλύπτεται από μυστήριο. Ακολουθούν μερικά στοιχεία για το μαρμάρινο θαύμα που δεν είναι ευρέος γνωστά.
Οι οπτικές ψευδαισθήσεις
Οι αρχιτέκτονες και τεχνίτες του Ταζ Μαχάλ ήταν αυθεντίες στην αξιοποίηση των αναλογιών για να δημιουργούν οπτικές ψευδαισθήσεις. Όταν πλησιάζετε την κύρια πύλη που πλαισιώνει το Ταζ Μαχάλ, το μνημείο φαίνεται απίστευτα κοντά και μεγάλο σε μέγεθος. Αλλά, όσο πλησιάζετε συρρικνώνεται σε μέγεθος ακριβώς το αντίθετο από αυτό που θα περίμενε κανείς. Οι μιναρέδες γύρω από τον τάφο φαίνονται τέλειοι σε όρθια θέση, στην πραγματικότητα όμως έχουν κλίση προς τα έξω, η οποία εξυπηρετεί την αισθητική ισορροπία αλλά και την σταθερότητα σε περίπτωση σεισμού.
Ο πιο γνωστός μύθος
Σύμφωνα με τον πιο δημοφιλή μύθο, ο Σαχ Γιαχάν ήθελε απεγνωσμένα το μαυσωλείο να είναι ένα εξαιρετικό αριστούργημα το οποίο κανείς δεν θα μπορούσε να αντιγράψει. Για να βεβαιωθεί ότι κανείς δεν θα μπορούσε να ξαναχτίσει κάτι παρόμοιο, διέταξε τον ακρωτηριασμό των χεριών και την τύφλωση των τεχνιτών και μαστόρων. Παρά την επικράτηση αυτής της φρικιαστικής ιστορίας, οι ιστορικοί δεν έχουν βρει στοιχεία που να υποστηρίζουν την ιστορία.
Τα κενοτάφια
Οι τάφοι του Σαχ Γιαχάν και της Μουμτάζ Μαχάλ βρίσκονται σε μια οκτάγωνη αίθουσα με ανάγλυφες διακοσμήσεις και ημιπολύτιμους λίθους που περικλείεται από ένα μαρμάρινο πλέγμα. Οι τάφοι της αίθουσας όμως είναι άδειοι, οι πραγματική σαρκοφάγοι βρίσκονται σε ένα θάλαμο κάτω, στο επίπεδο του κήπου.
Η συμμετρία
Το Ταζ Μαχάλ είναι το αποκορύφωμα της Μουγκάλ αρχιτεκτονικής, κατασκευασμένο με άψογη συμμετρία σύμφωνα με τα δόγματα της περιόδου. Οι μιναρέδες πλαισιώνουν το θολωτό τάφο, ενώ το συντριβάνι αντανακλά το κεντρικό κτίριο. Οι κήποι, που αναπαριστούν τον παράδεισο, χωρίζονται σε τεταρτημόρια και τα δύο μονά κόκκινα κτίρια από ψαμμίτη (ένα τζαμί με ανατολικό προσανατολισμό και ένας ξενώνας με δυτικό προσανατολισμό) δίνουν στο συγκρότημα του μαυσωλείου μια ισορροπημένη αρμονία. Υπάρχει, ωστόσο, μία εξαίρεση. το κενοτάφιο του Σαχ Γιαχάν είναι παραδόξως τοποθετημένο δυτικά του κεντρικού άξονα, διαταράσσοντας την ισορροπία. Η περίεργη θέση έχει οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι δεν σκόπευαν να τοποθετήσουν εκεί το κενοτάφιο.
Η περιποίηση
Η πάροδος των ετών και η ρύπανση διαβρώνουν την κατάλευκη μαρμάρινη πρόσοψη του μαυσωλείου, αλλάζοντας το χρώμα του σε ένα καφετί – κίτρινο. Ανά τακτά διαστήματα, το μνημείο παραδίδεται για περιποίηση χρησιμοποιώντας μια πήλινη ουσία που ονομάζεται multiani Mitti. Αυτή η παραδοσιακή συνταγή που χρησιμοποιούν οι γυναίκες της Ινδίας για την περιποίηση του προσώπου τους, εφαρμόζεται και στο Ταζ Μαχάλ για να αποκαταστήσει το χρώμα και την γυαλάδα του.
Το χρώμα
Ένα από τα θέλγητρα του Ταζ Μαχάλ είναι η συνεχώς μεταβαλλόμενη απόχρωση του. Οι ακτίνες του ήλιου αλλάζουν το χρώμα του μαυσωλείου από το πρωί μέχρι το βράδυ. Με την ανατολή του ήλιου μπορεί να φαίνεται περλέ γκρι και απαλό ροζ, το μεσημέρι εκθαμβωτικό λευκό, όταν δύει πορτοκαλί – χάλκινο και το βράδυ ημιδιαφανές μπλε. Στις πανσελήνους και στις εκλείψεις πωλούνται στους επισκέπτες ειδικά εισιτήρια.
Το μαύρο Ταζ Μαχάλ
Σύμφωνα με τον μύθο ο Σαχ Γιαχάν ήθελε να κατασκευάσει για τον ίδιο, ένα παρόμοιο μαυσωλείο από μαύρο μάρμαρο ακριβώς απέναντι, το οποίο θα ενώνονταν με το Ταζ Μαχάλ με μια γέφυρα. Λέγεται ότι η κατασκευή σταμάτησε μετά από την εκθρόνιση και την φυλάκιση του από το γιο του στο κοντινό φρούριο της Άγκρα. Τον μύθο ενισχύει και η ασύμμετρη θέση του κενοταφίου του Σαχ Γιαχάν στο Ταζ Μαχάλ. Παρόλα αυτά μερίδα ιστορικών αμφισβητεί τον μύθο σχολιάζοντας τον σαν μια φολκλόρ ιστορία.
Σύμβολο εξουσίας και αγάπης
Οι ιστορικές αναφορές για τον Σαχ Γιαχάν δείχνουν ότι ως ηγέτης ήταν περισσότερο αδίστακτος από ότι ρομαντικός. Το σύμβολο της αιώνιας αγάπης ήταν επίσης και πηγή προπαγάνδας. Η συμμετρία του συγκροτήματος, που διέταξε ο ίδιος, συμβολίζει την απόλυτη εξουσία και την τελειότητα της ηγεσίας, ενώ η υπερβολική πολυτέλεια στην διακόσμηση έγινε για την δόξα της βασιλείας του.
