Άρθρο της Δρ. Μαρίας Μποζούδη, Senior Advisor ΣΕΒ, Τομέα Βιομηχανίας, Ανάπτυξης, Δικτύων και Περιφερειακής Πολιτικής, στη Ναυτεμπορική
Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης (ΑΜΘ) αποτελεί περιοχή εθνικής και Ευρωπαϊκής σημασίας, που όμως βιώνει έναν κύκλο παρατεταμένης στασιμότητας. Είναι χαρακτηριστικό ότι η επενδυτική δραστηριότητα μειώθηκε 62% μεταξύ 2008-2017, ενώ η μακροχρόνια ανεργία αυξήθηκε από 47,4% το 2008 σε 68,1% το 2018, και το περιφερειακό κατά κεφαλήν ΑΕΠ ανήλθε μόλις στο 44% του μ.ο. της ΕΕ-27 το 2019. Οι διαδοχικές κρίσεις των τελευταίων ετών – οικονομική, υγειονομική, μεταναστευτική, και προσφάτως ενεργειακή – σε συνδυασμό με δημογραφικές εκροές και διαχρονικές αναπτυξιακές αστοχίες, έχουν επιβαρύνει δραστικά τον κοινωνικό και οικονομικό ιστό της περιφέρειας.
Ο ΣΕΒ δραστηριοποιείται ενεργά για την ανατροπή αυτών των συνθηκών, για παράδειγμα στηρίζοντας την πρόσφατη τακτοποίηση των αξιώσεων των επιχειρήσεων της ΑΜΘ ως προς τις επιδοτήσεις μισθολογικού κόστους – του γνωστού 12%, προωθώντας έργα περιφερειακής συνδεσιμότητας στο πλαίσιο του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Μεταφορών και του ΕΣΠΑ 2021-2027, συμμετέχοντας στο περιφερειακό Συμβούλιο Σύνδεσης Παραγωγής και Αγοράς Εργασίας, ή παρουσιάζοντας προτάσεις στις εργασίες της Διακομματικής Επιτροπής του Κοινοβουλίου για την Ανάπτυξη της Θράκης. Δεδομένων, όμως, των πιέσεων στην τοπική οικονομία και κοινωνία, απαιτούνται περισσότερες, πιο συστηματικές και καλύτερα στοχευμένες παρεμβάσεις.
Πρώτος άξονας παρέμβασης είναι η επιτάχυνση των έργων υποδομών. Στο πεδίο των μεταφορών, έργα όπως ο σιδηροδρομικός άξονας Θεσσαλονίκη-Καβάλα-Αλεξανδρούπολη, η ηλεκτροκίνηση του σιδηροδρομικού τμήματος Αλεξανδρούπολη-Ορμένιο, και η ένταξη του λιμένα Αλεξανδρούπολης στον υπό επικαιροποίηση Κανονισμό της ΕΕ για τα Διευρωπαϊκά Μεταφορικά Δίκτυα θα συμβάλλουν στην περιφερειακή παραγωγική δυναμική και εξωστρέφεια. Αντίστοιχη επίδραση θα έχει η ολοκλήρωση των συνδέσεων των ΒΙΠΕ, των κάθετων στην Εγνατία αξόνων, και η αναβάθμιση των συνοριακών σταθμών. Σε ό,τι αφορά την ενέργεια, οι διεθνείς εξελίξεις εντείνουν την ήδη επείγουσα ανάγκη για εκσυγχρονισμό του δικτύου ηλεκτροδότησης, με ζητούμενα τη σταθερότητα και επάρκεια της ροής, και την απρόσκοπτη ενσωμάτωση ενέργειας από ΑΠΕ. Τέλος, η ταχεία ψηφιακή μετάβαση προϋποθέτει τη διεύρυνση του δικτύου οπτικών ινών και δυνατοτήτων 5G, με προτεραιότητα τους οργανωμένους υποδοχείς, τη δημόσια διοίκηση, την εκπαίδευση, τις μονάδες υγείας, και τις απομακρυσμένες κοινότητες.
Δεύτερος άξονας είναι η πρακτική βελτίωση του περιφερειακού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, με έμφαση στη μείωση του δυσανάλογου λειτουργικού κόστους που επιβαρύνει την παραγωγή -όπως με την εισαγωγή μεταφορικού ισοδύναμου μέχρι την ολοκλήρωση των έργων. Εξίσου θετικά θα επιδράσει ο εκσυγχρονισμός υφιστάμενων υποδοχέων και η εξυγίανση άτυπων βιομηχανικών συγκεντρώσεων. Χρήζουν, επίσης, προσεκτικής αξιολόγησης προτάσεις για ειδικά καθεστώτα φόρων και τελών εισαγωγής συγκεκριμένων πρώτων υλών και εξοπλισμού, ειδικά για έρευνα και ανάπτυξη, λύσεις αιχμής, κυκλική οικονομία, και απασχόληση στελεχών υψηλής εξειδίκευσης. Σε ένα άλλο μέτωπο, η καθιέρωση ψηφιακών διεπαφών δημόσιας διοίκησης και επιχειρήσεων, θα τις απαλλάξει από σχετικά βάρη, ελευθερώνοντας πόρους για τη διαχείριση άλλων προκλήσεων. Επιπλέον, η εντατικοποίηση των ελέγχων της τοπικής αγοράς με ψηφιακά εργαλεία για τον εντοπισμό μη πιστοποιημένων προϊόντων που διατίθενται σε τεχνητά χαμηλές τιμές, θα προσφέρει επιπλέον στήριξη στην τοπική παραγωγή απέναντι σε πρακτικές αθέμιτου ανταγωνισμού.
Τρίτος άξονας είναι η ανάσχεση των εκροών ανθρώπινου δυναμικού και η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, με γνώμονα τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ευάλωτων και απομακρυσμένων κοινοτήτων. Τέτοιες παρεμβάσεις αφορούν τη διευκόλυνση της πρόσβασης στην πρωτοβάθμια υγεία και παιδεία, την εκμάθηση της Ελληνικής γλώσσας, εκπαιδευτικές δράσεις για την επιχειρηματικότητα, αλλά και συστηματική προσπάθεια πάνω στον επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων. Προς τούτο έχει ιδιαίτερη σημασία η ενίσχυση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης στην κατεύθυνση των τεχνικών επαγγελμάτων και ειδικοτήτων συναφών με την παραγωγική δυναμική της περιοχής, με έμφαση στις ψηφιακές και πράσινες δεξιότητες. Αντίστοιχη αξία έχει και η συγκράτηση του ανθρώπινου δυναμικού υψηλών δεξιοτήτων, με μέτρα όπως η επιδότηση του μισθολογικού κόστους ή κίνητρα σε ατομικό επίπεδο (φορολογικά, ακαδημαϊκά/ερευνητικά κ.λπ.).
Ζητούμενο είναι η εσπευσμένη έξοδος της ΑΜΘ από την ομάδα ουραγών της ΕΕ και η αναπτυξιακή σύγκλιση με τον ευρωπαϊκό μ.ο. Μπροστά στον κίνδυνο ανάκαμψης στα προ οικονομικής κρίσης επίπεδα μετά το 2035, η πρόκληση για την ΑΜΘ είναι να μεταμορφωθεί τάχιστα σε μια περιφέρεια συνδεδεμένη, πράσινη, με εύρωστη οικονομία, και ευημερούσα, συμπεριληπτική κοινωνία.
