Του κ. Χρ. Γράβαλου, Υποψήφιου Δρ του Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων,
Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας & Σύμβουλος Λατομικών Επιχειρήσεων
Η Ελληνική επικράτεια διαθέτει μεγάλη ποικιλία ορυκτών σε σημαντικές ποσότητες και έχει μακρά παράδοση στον εξορυκτικό τομέα. Το γεγονός αυτό αποτυπώνεται κυρίως στη θεσμοθέτηση κανόνων δικαίου για τη διαχείριση και την αξιοποίηση μεταλλευμάτων, αδρανών υλικών, μαρμάρων & φυσικών λίθων καθώς και βιομηχανικών ορυκτών. Εξορυκτική δραστηριότητα συνεπάγεται στρατηγική επιχειρηματική προτεραιότητα στον πρωτογενή τομέα της χώρας και απαιτεί σημαντικούς οικονομικούς πόρους σε έρευνα, μηχανολογικό εξοπλισμό, εξειδικευμένο προσωπικό και όλα αυτά υπό ένα απλουστευμένο κανονιστικό πλαίσιο.
Σήμερα, οι κανόνες αυτοί αποτελούνται από την εθνική νομοθεσία για την έρευνα, εκμετάλλευση και λειτουργία των εξορύξεων καθώς και την ευρωπαϊκή, μέσω της ενσωμάτωσης οδηγιών της Ε.Ε., που αφορούν κυρίως την προστασία περιβάλλοντος και των δασών.
Στο παρακάτω χρονογράφημα εμφανίζεται συνοπτικά η ιστορική αναδρομή και αποτυπώνεται το κύριο θεσμικό πλαίσιο από συστάσεως σύγχρονου ελληνικού κράτους έως και το 2018, έτος ορόσημο για το νόμο – πλαίσιο που αφορά τη λειτουργία και αδειοδότηση λατομείων και της προστασία του περιβάλλοντος.
Έπειτα από τα σημαντικά κατασκευαστικά έργα των ολυμπιακών αγώνων και την πολυετή οικονομική κρίση επανήλθε στο προσκήνιο η ουσιαστική «βαριά βιομηχανία», η άνοδος της εξορυκτικής δραστηριότητας – πλην υδρογονανθράκων – με την εξαγωγική της προοπτική και υπό τη σκέπη τόσο των θεσμών της Ε.Ε., αλλά και τη στήριξη της προόδου της τεχνολογίας.
Όμως η πρόοδος αυτή παρέσυρε και τη μείωση της γραφειοκρατίας όσον αφορά την αδειοδότηση νέων εξορυκτικών έργων? …η γραφειοκρατία δείχνει (ή μάλλον δείχνει κατά τη δημοσκοπική ορολογία) να αυξήθηκε και απλουστεύτηκε ώστε να μεταμορφωθεί κατά μεγάλο ποσοστό σε ηλεκτρονική, με βάσεις δεδομένων, ηλεκτρονικά μητρώα, ψηφιακές μελέτες και αλληλογραφία μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Σίγουρα όλα αυτά αποτελούν τα πλέον σύγχρονα εργαλεία των εξορυκτικών επιχειρήσεων για τη γρήγορη και αποτελεσματική πολυπόθητη σύμβαση μίσθωσης εκμετάλλευσης με τις εκτάσεις του δημοσίου και των Ο.Τ.Α.
Το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο αποτελεί την «δημιουργική» λογική ότι όλα επιτρέπονται μέχρι να σε «πιάσουν» και ταυτόχρονα τίποτα δεν απαγορεύεται όσο υπάρχουν νόμοι, υπουργικές αποφάσεις και φαστ τρακ διαδικασίες. Αν και ο κρατικός παρεμβατισμός βρίσκει έδαφος στην ουσιαστική προστασία περιβάλλοντος, ταυτόχρονα όμως χρειάζεται να βρει το δρόμο του και ως ρεαλιστικός μοχλός επιχειρηματικής ανάπτυξης, η οποία σχεδόν ισοδυναμεί με αύξηση άμεσων εσόδων στο «πράσινο ταμείο» και έμμεσων λόγω της αύξησης της απασχόλησης και της διάθεσης της κερδοφορίας των επιχειρήσεων.
Οι επιχειρηματικές ιστορίες των τελευταίων ετών δείχνουν ότι η απόκτηση άδειας λειτουργίας λατομείου διαρκεί από δύο έως … πολλά έτη, ειδικά για περιπτώσεις που εμπίπτουν σε ζώνες προστασίας ή πλησίον τουριστικών περιοχών. Ταυτόχρονα, η ποινική προστασία του περιβάλλοντος έχει συμμαζέψει την απόθεση των εξορυκτικών αποβλήτων και προλαμβάνει καταστάσεις.
ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ των εξορυκτικών έργων: ένας διαρκής αγώνας μεταξύ δαιδαλώδους πολυνομίας και ηλεκτρονικής απλούστευσης… ή όπως αναφέρει σχετικά και ο νεολαίος μελωδός «έχω ένα πρόβλημα για κάθε σου λύση».
