Του κ. Νικόλαου Αρβανιτίδη, Δρ. Οικονομικός Γεωλόγος
Η επαρκής πρόσβαση ορυκτών πρώτων υλών (ΟΠΥ) είναι απαραίτητη για μια σταθερή και βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Η δυνατότητα της Ευρώπης να γίνει αυτάρκης, ανθεκτική και βιώσιμη στην βάση παραγωγικής εκμετάλλευσης δικών της κοιτασμάτων ΟΠΥ ευνοείται σε μεγάλο βαθμό από τη γεωλογία της και τη μεταλλογενετική της εξέλιξη (Σχ. 1 & 2). Παρά το γεγονός αυτό, ευρύτερες γεωπολιτικές εντάσεις, όπως προστατευτικά μέτρα, επιλεκτικοί εμπορικοί περιορισμοί, πολύπλευρες εξαρτήσεις και περίπλοκες αλυσίδες αξίας και τροφοδοσίας, κάνουν την πρόσβαση ορισμένων ΟΠΥ ευάλωτη και οδηγούν συχνά σε παραγωγικά αδιέξοδα. Οι τάσεις αυτές προξενούν μεγαλύτερες επιπτώσεις στην στρατηγική αυτονομίας και ανεξάρτητων αλυσίδων αξίας σχετικά με την πρόσβαση στρατηγικών και κρίσιμων ΟΠΥ (ΣΚΟΠΥ), με αποτέλεσμα την περιορισμένη δυνατότητα αποτελεσματικής αντιμετώπισης τεχνολογικών προκλήσεων που αφορούν στην υλοποίηση της ενεργειακής μετάβασης και της ψηφιακής οικονομίας. Σε συνδυασμό και σε σχέση με τις προηγούμενες διαπιστώσεις είναι παραδεκτό ότι οι στατιστικές βάσεις δεδομένων που αναφέρονται στην παραγωγή, τις τάσεις αγοράς και εμπορικής αξίας των ΟΠΥ, αποτελούν σημαντικό εργαλείο στην χάραξη στρατηγικής και πολιτικής σχετικά με την λήψη κατάλληλων αποφάσεων και την πραγματοποίηση αποτελεσματικών δράσεων.
Το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών της Αυστρίας δημοσίευσε πρόσφατα την έκδοση «World Mining Data» που παρέχει μια σειρά από επικαιροποιημένα στατιστικά σχετικά με την παγκόσμια παραγωγή ΟΠΥ (2). Τα δεδομένα ΟΠΥ που παρέχονται εντάσσονται στις πέντε ομάδες των Σιδηρούχων Μετάλλων, μη Σιδηρούχων Μέταλλων, Πολύτιμων Μετάλλων, Βιομηχανικών Ορυκτών και Ορυκτών Καυσίμων (Πιν. 1).
Τα παρεχόμενα δεδομένα αναφέρονται τόσο στις ποσότητες που εξορρύσονται όσο και σε αυτές των συμπυκνωμάτων που παράγονται. Η συλλογή των δεδομένων σχετικά με τις ΟΠΥ και ΣΚΟΠΥ έγινε στην βάση ερωτηματολογίων που στάλθηκαν στις Εθνικές Επιτροπές των χωρών μελών World Mining Congress, καθώς και σε άλλους φορείς όπως Πρεσβείες, Εκπροσώπους Εξωτερικού Εμπορίου κ.λπ. Tα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν διασταυρώθηκαν με αυτά των British Geological Survey (World Mineral Production) και USGS. Ακόμη στην αξιολόγηση των δεδομέμων λαμβάνονται υπόψη και συνεκτιμώνται και άλλοι επιδραστικοί παράμετροι όπως η πολιτική σταθερότητα καθώς και οι επιμέρους αναπτυξιακοί και οικονομικοί δείκτες των συγκαταλεγόμενων χωρών. Γενικά στην περίοδο 1984-2023 καταγράφεται αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής ΟΠΥ με «πρωταγωνιστή» τα Ορυκτά Καύσιμα (Σχ. 3), αλλά με την συνεισφορά της Ευρώπη να παρουσιάζει φθίνουσα εξέλιξη (Σχ. 4).
Σύμφωνα με τα δεδομένα του 2023 η Κίνα είναι η μεγαλύτερη παραγωγός ΟΠΥ στον κόσμο, με διπλάσιο μέγεθος από την δεύτερη χώρα των ΗΠΑ και σχεδόν τριπλάσιο της τρίτης που είναι η Ρωσία (2). Η συγκεκριμένη έκθεση περιλαμβάνει δεδομένα παραγωγής για 65 ΟΠΥ από 168 χώρες ξεχωριστά. Τα δεδομένα για την χώρα μας την περίοδο 2019-2023 συνοψίζονται στον Πίνακα 2, συμπεριλαμβανομένων των όποιων σχετικών αυξομοιώσεων και παραγωγικών τάσεων.
Από τον Πίνακα 3 προκύπτει ο πρωταγωνσιτικός ρόλος του ελληνικού μπεντονίτη και περλίτη στο πλαίσιο και αυτής της στατιστικής προσέγγισης. Επίσης αναφέρονται και οι πηγές, δηλαδή ο τρόπος παροχής και συλλογής των δεδομένων. Διατηρώντας πάντα κάθε επιφύλαξη για την ακρίβεια, ορθότητα και αξιοπιστία των στοιχείων που περιλαμβάνει η συγκεκριμέμη έκδοση για την Ελλάδα, παραμένει το γεγονός ότι πρόκειται για μια διεθνή δημοσίευση που κάνει ήδη τον γύρο του κόσμου.
Πηγές
