Ίχνη αρχαίας μεταλλουργίας στην Κέρο

Πριν από τουλάχιστον 4.000 χρόνια, κατασκευαστές σκάλισαν όλη την επιφάνεια του Δασκαλειού, του αρχαίου φυσικού ακρωτηρίου της νήσου Κέρου, που έχει σχήμα πυραμίδας. Το διαμόρφωσαν σε επίπεδα, που κάλυψαν με 1.000 τόνους ειδικής εισαγόμενης αστραφτερής πέτρας για να δώσουν την εμφάνιση μιας τεράστιας βαθμιδωτής πυραμίδας, η οποία ανυψωνόταν στο Αιγαίο, σχηματίζοντας την πιο επιβλητική ανθρωπογενή δομή σε όλο το αρχιπέλαγος των Κυκλάδων. Κάτω όμως από την επιφάνεια αυτών των επιπέδων βρισκόταν κάτι εξίσου μοναδικό:

Αρχαιολόγοι από τρεις διαφορετικές χώρες, που συμμετέχουν σε μια εν εξελίξει ανασκαφή, ανακάλυψαν στοιχεία από ένα συγκρότημα αποστραγγιστικών σηράγγων -οι οποίες κατασκευάστηκαν 1.000 χρόνια πριν από τις διάσημες υδραυλικές εγκαταστάσεις του Μινωικού παλατιού της Κνωσού-, καθώς και ίχνη εξελιγμένης μεταλλουργίας.

Τα παραπάνω δημοσιεύει στην ιστοσελίδα της η εφημερίδα Guardian, αναφερόμενη στη συνέχιση μιας ιδιαίτερα ενδιαφέρουσας ανασκαφής που φέρνει συνεχώς νέα εντυπωσιακά ευρήματα. Το δημοσίευμα συνεχίζει δίνοντας στοιχεία για την περιοχή: Το Δασκαλειό, μικρή βραχονησίδα σήμερα δίπλα στην Κέρο, με την οποία, πριν από 4.500 χρόνια, ενωνόταν με ένα μικρό πέρασμα και το νησί που την 3η χιλιετία π. Χ. ήταν ένα σημαντικότατο ιερό, όπου πραγματοποιούνταν σύνθετες τελετουργίες.

Η Κέρος βρίσκεται μόλις 2 μίλια Νοτίως του Κουφονησίου, δυτικά της Αμοργού και νοτιοανατολικά της Νάξου. Κατά τους αρχαίους χρόνους ονομαζόταν Κέρεια ή Κερία. Ανήκει στην ενότητα των Κουφονησίων και αποτελεί σημαντικό αρχαιολογικό χώρο. Εκσκαφές έχουν φέρει στο φως ευρήματα της πρωτοκυκλαδικής περιόδου 3.200 – 2.000 π.χ.  δομημένα κυρίως από το χαρακτηριστικό πέτρωμα του νησιού δηλ. το λευκό, λεπτόκοκκο μάρμαρο. Η Κέρος είναι άνυδρη και δεν διαθέτει πόσιμο νερό.

Η πρώτη αναφορά του ονόματος της Κέρου εντοπίζεται το 425 π.Χ. σε μία επιγραφή με τα ονόματα των φορολογούμενων συμμάχων της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Η επιγραφή μας αποκαλύπτει ότι η Κέρος είχε κατοίκους κατά τους κλασικούς χρόνους.

Το 1884 ο αρχαιολόγος U. Kohler ανακοινώνει την εύρεση των διάσημων σήμερα μαρμάρινων ειδωλίων του ‘Αρπιστή’ και του ‘Αυλητή’ καθώς και δύο γυναικείων μαρμάρινων ειδωλίων με τα χέρια διπλωμένα στο στήθος, δείγματα της Πρωτοκυκλαδικής Περιόδου. Τα ευρήματα αυτά εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Σε παλαιότερες ανασκαφές που διεξήγαγε στην Κέρο η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και το Ινστιτούτο Κύπρου, ανασκάφτηκαν χιλιάδες μαρμάρινα κυκλαδικά ειδώλια,που είχαν τεμαχιστεί αλλού στα πλαίσια θρησκευτικών τελετουργιών και τα οποία μεταφέρθηκαν στο νησί. Οι εγκαταλειμμένες σήμερα πλαγιές του Δασκαλειού ήταν κάποτε καλυμμένες με κατασκευές, γεγονός που υποδηλώνει ότι πριν από 4.500 χρόνια  η Κέρος ήταν ένα από τα πιο πυκνοκατοικημένα μέρη των Κυκλάδων, παρόλο που το μέρος δεν ήταν αυτάρκες σε τρόφιμα και πρώτες ύλες.Την περίοδο αυτή τα ευρήματα, συνδυαζόμενα με τα ευρήματα των προηγούμενων περιόδων, ωθούν τους αρχαιολόγους να θεωρήσουν την ύπαρξη ενός πανκυκλαδικού ιερού της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού. Τεκμηριώνεται η άποψη ενός περιφερειακού κέντρου τέλεσης λατρευτικών πράξεων, στα τέλη της 3ης χιλιετίας π.Χ., ίσως το πρώτο λατρευτικό κέντρο στο Αιγαίο, ίσως το πρώτο παρόμοιο νησιωτικό κέντρο στον κόσμο.

Η μεταλλουργία, η πιο σημαντική τεχνολογία της 3ης χιλιετίας π.Χ., έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο. Οι κάτοικοι του Δασκαλιού ήταν έμπειροι μεταλλουργοί, όπως δείχνουν σαφείς ενδείξεις που εντοπίζονται παντού στη θέση. Κοιτάσματα χαλκού δεν υπάρχουν στην Κέρο, οπότε είναι βέβαιο πως όλες οι πρώτες ύλες εισάγονταν από αλλού (από άλλα νησιά του Αιγαίου όπως η Σέριφος ή η Κύθνος, ή από την ηπειρωτική Ελλάδα).