Γνωρίσαμε το γλύπτη Μανώλη Χαρκούτση στο πλαίσιο της απονομής επιχειρηματικών βραβείων που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Μαρμάρου Μακεδονίας – Θράκης, καθώς φιλοτέχνησε το εν λόγω βραβείο. Στη συνέντευξη που ακολούθησε προέκυψε η ανάγκη μιας εκ βαθέων εξομολόγησης όχι μόνο με την ιδιότητα του καλλιτέχνη αλλά με την ταυτότητα ενός ενδιαφέροντος και φιλοσοφημένου ατόμου.
Ο Μανώλης Χαρκούτσης ασχολείται με τη γλυτπική από τότε που θυμάται τον εαυτό του. Αυτός ο ακούραστος υπηρέτης της τέχνης αγαπά την Ελλάδα, τη φύση και τον άνθρωπο, στοιχεία που αποτυπώνει ανελλιπώς στα έργα του.
- Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη γλυπτική;
Νομίζω ότι ασχολήθηκα με την γλυπτική χωρίς να το αποφασίσω. Ήρθε από μόνο
του σιγά – σιγά. Από την παιδική μου ηλικία, μού άρεσε να φτιάχνω πράγματα με
τα χέρια μου και πάντα αυτό που έφτιαχνα κάτι μου θύμιζε. Πάντα έβλεπα φόρμες
μέσα στις πέτρες και τα ξύλα. Ακόμα και στα ρετάλια από τα σίδερα, όποια
παράξενη φόρμα έβλεπα ήθελα να τη συνθέσω και να της δώσω μια συνέχεια.
Νομίζω ότι αυτά τα πράγματα συμβαίνουν στον άνθρωπο έτσι σαν ιδέες που
μπαίνουν στο μυαλό ή σαν τα … αυτοάνοσα. Αν μπει μέσα σου, γίνεται τρόπος
σκέψης και τρόπος ζωής.
- Τι υλικά χρησιμοποιείτε συνήθως;
Αισθάνομαι λοιπόν ότι αυτό το… μικρόβιο μπήκε μέσα μου όταν ήρθα σε επαφή με
το κερί της μέλισσας, ένα πολύ ζεστό και εύπλαστο υλικό. Έπειτα ήρθε ο πηλός με
τις άπειρες δυνατότητες για τα μοντέλα της χύτευσης του χαλκού και της
χαλκοπλαστικής. Μου αρέσει να δουλεύω όλα τα υλικά, από το σίδερο μέχρι το
μάρμαρο. Νομίζω όμως ότι η απόλυτη τέχνη της γλυπτικής που γεννήθηκε άλλωστε
στην Ελλάδα, είναι η αφαίρεση πάνω στα λευκά μάρμαρα. Η αφαίρεση και ο
ρεαλισμός, η πιο δύσκολη και όμορφη φάση της γλυπτικής που σήμερα έχει
αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από τα ρομπότ.
- Ποια είναι η πηγή της έμπνευσής σας;
Η Φύση και ο Άνθρωπος που ζει μέσα σε αυτή, είναι οι πηγές. Όπως και η παρατήρηση και η καταγραφή της μεταξύ τους σχέσης. Επίσης, το παρελθόν, η πορεία του ανθρώπου μέσα στο χώρο, η αρχαιολογία, είναι αυτά που απασχολούν το έργο μου.
- Όσον αφορά το γλυπτό για τα βραβεία του ΣΕΜΜΘ, πώς έγινε η συνεργασία και μια σύντομη περιγραφή του έργου.
Ο σύνδεσμος Επιχειρήσεων Μαρμάρου Μακεδονίας – Θράκης, τα τελευταία χρόνια
είναι ο μέγας χορηγός του διεθνούς συμποσίου Γλυπτικής δήμου Ηρακλείου που
πραγματοποιούμε κάθε δύο χρόνια στο χωριό μου, το Βενεράτο που βρίσκεται λίγο
έξω από την πόλη του Ηρακλείου. Έτσι γνωριστήκαμε με την πρόεδρο του
Συνδέσμου κυρία Ντίνα Λαζή και άλλα μέλη του προεδρείου. Η κυρία Λαζή λοιπόν,
μου πρότεινε να σχεδιάσω και να φιλοτεχνήσω το βραβείο, πρόταση που ήταν
τιμητική για εμένα. Συγχρόνως μιλήσαμε για το σκεπτικό της βράβευσης. Όπως θα
έχετε δει, στο έργο κυριαρχούν δύο στοιχεία και συγκεκριμένα τα δυσπρόσιτα και
επικίνδυνα σκαλοπάτια, με κορυφαία τη φλόγα. Αυτά τα σκαλοπάτια λοιπόν
δημιούργησαν και ανέβηκαν με ρίσκο κάποιοι άνθρωποι στο παρελθόν, για να
αναπτύξουν τον κλάδο του μαρμάρου, έχοντας τη φλόγα της επιχειρηματικής
δραστηριότητας.
- Σας έχουν επηρεάσει γνωστοί γλύπτες;
Ένας καλλιτέχνης που ξεχωρίζω και βλέπω στοιχεία στα έργα μου είναι ο Escher.
Ο Ολλανδός χαράκτης M.C. ESCHER.
- Υπάρχει κάποιο έργο σας που ξεχωρίζετε;
Το έργο που ξεχωρίζω είναι το… επόμενο. Με την έννοια ότι όλοι μας
προσδοκούμε να εξελισσόμαστε. Έτσι το ξεχωριστό έργο είναι το επόμενο, αυτό
που ελπίζω να πάει ένα βήμα μπροστά.
- Ποια τα επόμενα σχέδιά σας;
Σε προσωπικό επίπεδο προσδοκώ να πηγαίνω, με κάθε έργο μου, ένα βήμα
μπροστά, ανεξάρτητα από το υλικό και το θέμα. Σε συλλογικό επίπεδο, επιδιώκω
να συνεχίσουμε και να εξελίξουμε το Διεθνές Συμπόσιο Γλυπτικής δήμου
Ηρακλείου που κάνουμε κάθε χρόνο στο Βενεράτο. Επίσης, το Φεστιβάλ Γλυπτικής
στην άμμο, με εφήμερα έργα τέχνης από άμμο ύψους τριών μέτρων, που
πραγματοποιούμε από το 2016 στις παραλίες της Αμμουδάρας, μια περιοχή
ακριβώς δυτικά του Ηρακλείου, με κεντρικό μήνυμα της προστασία του θαλάσσιου
περιβάλλοντος από τα πλαστικά και από άλλα σκουπίδια. Θα ήθελα το μήνυμα του
φεστιβάλ «Δεν το βάζω κάτω ! Καθαρές θάλασσες, καθαρές παραλίες !» να γίνει
βίωμα, τρόπος ζωής σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Η ρύπανση του
πλανήτη μας από το πλαστικό δυστυχώς ξεπερνά κάθε φαντασία!
- Το μεγαλύτερο σας όνειρο όσον αφορά την τέχνη σας;
Από το 2006 φτιάχνω γλυπτά και εγκαταστάσεις που παραπέμπουν σε
αρχαιολογικούς χώρους. Είναι έργα διαμαρτυρίας για την κατάσταση των
αρχαιολογικών χώρων στην Ελλάδα. Κυρίως όμως, για την επιστροφή των γλυπτών
του Παρθενώνα και όλων των ελληνικών έργων τέχνης που έχουν κλαπεί από την
χώρα μας, αρκετά κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, και βρίσκονται σε ξένα
μουσεία, η αξία των οποίων αδιαπραγμάτευτα ανήκει στην Ελλάδα. Θα μπορούσε
στο εξωτερικό να βρίσκονται κάποια αντίγραφά τους! Ένα από τα όνειρά μου
λοιπόν, είναι τα έργα μου να συμβάλουν, να βάλουν το λιθαράκι τους, έστω και
μικρό, για την επιστροφή των γλυπτών στην Ελλάδα και για την προστασία και
αναβάθμιση των αρχαιολογικών μας χώρων.
- Μπορεί κάποιος κοιτάζοντας ένα γλυπτό φτιαγμένο από μάρμαρο ή μέταλλο να μεταφερθεί σε άλλο τόπο και χρόνο;
Ναι. Μπορεί να μεταφερθεί, αρκεί να μπορέσει να δει το περιεχόμενο του έργου
μέσα από τη μορφή και αυτό το περιεχόμενο να τον αγγίξει. Αυτή είναι η επιτυχία
του έργου και του καλλιτέχνη.
- Συμφωνείτε με την άποψη πως ο γλύπτης είναι σαν μικρός “θεός”, καθώς παίρνει ένα άψυχο και κρύο υλικό και του δίνει μορφή, του δίνει ζωή κι έτσι του προσφέρει αθανασία;
Όχι. Ο γλύπτης δεν μπορεί να είναι ούτε μικρός ούτε μεγάλος θεός. Ο θεός είναι η
φύση. Όλοι εμείς δημιουργούμε αντίγραφα της φύσης και της ζωής, όχι την ίδια τη
ζωή. Ο καλλιτέχνης, όπως ο γλύπτης, ο μουσικός και άλλοι, έχουν απλά ένα
χάρισμα από τη φύση και καλό είναι όσοι το έχουν να το αξιοποιούν για την
καλυτέρευση του ανθρώπου και της αισθητικής του. Αυτή είναι η άποψή μου, την
οποία μάλιστα έχω εκφράσει εδώ και χρόνια με το έργο μου «Ζωής Αντίγραφα»
που είναι αφιερωμένο στα αρχαία ελαιόδεντρα της Κρήτης. Αναπαραστά τη μητέρα
φύση που έχει στα χέρια της ένα και μοναδικό κομμάτι ελιάς και δύο αντίγραφά
του από ορείχαλκο. Πάνω στο κομμάτι της ελιάς το έντομο έχει εργαστεί σαν
γλύπτης και έχει δημιουργήσει στοές. Κι αυτό είναι η ζωή, που μόνο η ίδια η ζωή
μπορεί να γεννήσει. Ακόμα και τα «αθάνατα» όπως συνηθίσαμε να λέμε, έργα
τέχνης, τα αριστουργήματα, ζουν, πάντα με τη σωστή συντήρηση, μόνο κάποιες
χιλιάδες χρόνια, μπροστά στα εκατομμύρια χρόνια που υπάρχει ζωή. Ακόμα κι αυτά
τα έργα, μπορεί να καταστραφούν σε μία πυρκαγιά, σε μία θεομηνία ή και από το
ίδιο το ανθρώπινο χέρι, όπως βλέπουμε σε πολέμους. Αθανασία δεν υπάρχει,
τουλάχιστον … σε αυτή τη ζωή…. Στην άλλη, θα δούμε…
