Του Χρήστου Καβαλόπουλου, Γενικού Διευθυντή του ΣΜΕ
Eξορυκτική βιομηχανία: το παρόν και το μέλλον. Απαντήσεις σε ερωτήματα μαθητών κατά την ημερίδα: «Τα ορυκτά και ο άνθρωπος. Εξορυκτική δραστηριότητα, κοινωνία και περιβάλλον τον 21ο αιώνα», 3 κύκλων που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Γουλανδρή.
Από το 2017, ξεκίνησε μια προσπάθεια που ολοκληρώθηκε το 2018, να δημιουργηθεί ένα βίντεο που θα περιέχει ό,τι έχει σχέση με τον εξορυκτικό κλάδο, από τα βάθη της ιστορίας του πολιτισμού μέχρι τις σημερινές εξελίξεις ή τις μελλοντικές όπως η ευρεία χρήση αυτοματισμών, ρομποτικής και άλλων καινοτομιών που ξεκίνησαν από άλλους χώρους και βρίσκουν σημαντικές εφαρμογές στην αξιοποίηση των ορυκτών πόρων. Επίσης, ένας από τους σκοπούς της προσπάθειας αυτή, ήταν να αναδειχθεί στα παιδιά η χρησιμότητα των ορυκτών πόρων στην καθημερινή ζωή και την οικονομία.
Θέλαμε μέσα από όλα αυτά, εκτός από το να δώσουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα της εξορυκτικής βιομηχανίας στην Ελλάδα και τον κόσμο, να πλησιάσουμε τους νέους ανθρώπους, δίνοντάς τους ένα έναυσμα να σκεφτούν τον κλάδο αυτό και από μία άλλη σκοπιά, την επιστημονική και επαγγελματική.
Ο τομέας των ορυκτών πρώτων υλών, της μεταλλουργίας, της τεχνολογίας των υλικών δεν έχει διαφημιστεί ιδιαίτερα στη χώρα μας. Έτσι, ένας από τους λόγους που απευθυνόμαστε στα παιδιά είναι, εκτός των άλλων, να έλθουν πιο κοντά στο αντικείμενο και κάποια στιγμή να αποφασίσουν να γίνουν οι νέοι επιστήμονες που θα το υπηρετήσουν. Αυτοί θα κληθούν να αντιμετωπίσουν, με τις εξειδικευμένες τους γνώσεις, την επιστημονική, ερευνητική τους προσπάθεια και το πέρασμα των επιστημονικών γνώσεων στην πράξη και την παραγωγή, τις μεγάλες προκλήσεις του μέλλοντος.
Στο πλαίσιο αυτό, διοργανώθηκε η ημερίδα «Τα ορυκτά και ο άνθρωπος. Εξορυκτική δραστηριότητα, κοινωνία και περιβάλλον τον 21ο αιώνα» στο Μουσείο Γουλανδρή, σε τρεις κύκλους, με τη συμμετοχή πλέον των 1200 παιδιών.
Όπως φάνηκε από τις ερωτήσεις των παιδιών, αυτά έχουν πολύ πιο πρακτική αντίληψη των πραγμάτων από πολλούς ενήλικες, χωρίς ιδεοληψίες και προκαταλήψεις που μαστίζουν την ελληνική αλλά και την ευρωπαϊκή κοινωνία σχετικά με την αξιοποίηση των ορυκτών πόρων.
Μέσα από τις ερωτήσεις, τους τέθηκαν σοβαρότατα θέματα όπως πχ εάν μπορεί να υποστηριχθεί το τεχνολογικό μέλλον του κόσμου με τις πρώτες ύλες που υπάρχουν ακόμη στον πλανήτη μας και εάν στο εγγύς μέλλον θα υπάρχουν ανάγκες απασχόλησης σε νέους ανθρώπους.
Παραθέτουμε μερικά μόνο κρίσιμα ερωτήματα που τέθηκαν από τα παιδιά σε αυτόν τον ωραίο διάλογο, που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια των κύκλων της ημερίδας:
Είναι σήμερα μια πρόκληση να βρεθεί προσωπικό με νέες ιδέες που θα επιθυμεί να εργαστεί στον κλάδο;
Ισχύει. Πρόκειται για έναν κλάδο που δεν έχει διαφημιστεί ιδιαίτερα, είναι κλάδος με πολλές ιδιομορφίες όπως και προκλήσεις. Έτσι ένας από τους λόγους που πλέον «βγαίνουμε προς τα έξω» δεν είναι μόνο να δουν τα παιδιά και να γνωρίσουν όλο το σκέλος των ορυκτών πόρων και τη σημασία που έχουν στην οικονομία και στην καθημερινή ζωή αλλά και έρθουν πιο κοντά στο αντικείμενο και κάποια στιγμή να μπουν μέσα σε αυτό σαν νέοι επιστήμονες.
Γιατί ένας νέος άνθρωπος να διαλέξει επιστημονικά και επαγγελματικά τον κλάδο σας;
Γιατί ο τομέας των πρώτων υλών και γενικότερα της τεχνολογίας υλικών, πρόκειται να έχει λαμπρό μέλλον. Οι νέοι επιστήμονες του τομέα θα κληθούν να αντιμετωπίσουν πολύ μεγάλες προκλήσεις. Πώς θα υποστηριχθεί το τεχνολογικό μέλλον της ανθρωπότητας και ο τεχνικός πολιτισμός της με πόρους που δεν είναι ανεξάντλητοι και πώς νέα υλικά με νέες ιδιότητες ή νέες μεθόδους αξιοποίησης υλικών θα δώσουν λύσεις στο πρόβλημα της κάλυψης των μεγάλων απαιτήσεων και των μεγάλων αναγκών του μέλλοντος; Η απάντηση στα ερωτήματα αυτά είναι η σημερινή και η αυριανή μεγάλη πρόκληση που από μόνη της συνιστά ένα μεγάλο κίνητρο για την ένταξη νέων ανθρώπων στο ευρύτερο αντικείμενο του κλάδου μας.
Είναι αλήθεια ότι η εποχή των σύγχρονων ηλεκτρονικών συσκευών έφερε το προσκήνιο νέα υλικά ή νέες προσεγγίσεις στην κάλυψη των αναγκών σε αυτά;
Ναι βέβαια και ισχύει. Κλασικό παράδειγμα αποτελούν οι σπάνιες γαίες που στηρίζουν τις σημερινές ηλεκτρονικές συσκευές. Και φυσικό είναι να δημιουργείται στην παγκόσμια κοινωνία το εύλογο ερώτημα πόσο και αν μπορούν τα αποθέματά τους ή τα υπάρχοντα κοιτάσματα τους να καλύψουν σε βάθος χρόνου τις απαιτήσεις της τεχνολογίας.
Γι’ αυτό σε όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα στην Ευρώπη, αναπτύχθηκε αρχικά η ιδέα και στη συνέχεια η πλήρης εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας, όπου τα πάντα αξιοποιούνται πολλαπλώς, πριν φτάσουν να απορριφθούν ως απόβλητα ή άχρηστα. Τα θέματα που σχετίζονται με την κυκλική οικονομία είναι ένας νέος επιστημονικός τομέας που καλείται να προσδιορίσει πώς θα χρησιμοποιούνται με τον καλύτερο τρόπο τα υλικά, πώς θα ανακυκλώνονται, πώς θα επαναχρησιμοποιούνται, πώς το αρχικό απόβλητο θα μετατρέπεται σε παραπροϊόν και πώς θα υλοποιηθεί ο βασικός στόχος του μηδενισμού των αποβλήτων («zero wastes”)
Mόνο μέσα από τέτοιες εξειδικευμένες πρακτικές θα δοθεί μέλλον και προοπτική στην ανάπτυξη της ανθρωπότητας.
Μεταλλεία του μέλλοντος θα είναι ο χώρος απόθεσης των σημερινών αποβλήτων. Θα μπαίνουμε μέσα σε αυτούς τους χώρους όπου έχουν απορριφθεί εκατομμύρια τόνοι χρήσιμων υλικών, προκειμένου να τα αξιοποιήσουμε. Θα είναι μια άλλου τύπου εκμετάλλευση-αξιοποίηση πόρων και υλικών.
Σε ποιο επίπεδο βρίσκεται ο κλάδος σας στην Ελλάδα; Υπάρχουν αυξητικές τάσεις; Και ποια η θέση της Ελλάδας στις παγκόσμιες κατατάξεις;
Ο κλάδος, αυτή τη στιγμή, έχει μισθούς -αν ξεκινήσει κανείς από το κατώτερο προσωπικό μέχρι και το ανώτατο επιστημονικό – που είναι πολύ υψηλότεροι από οποιονδήποτε άλλο κλάδο στην Ελλάδα. Έχει, δε, απασχόληση σημαντικότατη για τα ελληνικά δεδομένα αφού αυτή είναι περίπου στην 6η θέση πανευρωπαϊκά σαν απασχόληση σε εξόρυξη από πλευράς προσωπικού και εργαζομένων, ενώ σε όλη τη διάρκεια της κρίσης, ο κλάδος μας δεν γνώρισε κρίση, αντίθετα γνώρισε και ανάπτυξη ακριβώς γιατί βασίζεται σε εξαγωγές και στην καθετοποίηση προϊόντων που τα έχει ανάγκη η διεθνής και η ελληνική οικονομία, και βρίσκεται σε συνεχή ανάπτυξη. Πρέπει βέβαια να λυθούν και προβλήματα και από την Πολιτεία για να συνεχιστεί η ανάπτυξη γιατί δεν μπορούμε μόνοι μας να κάνουμε τα πάντα.
Έχουμε όμως μια δυναμική που πραγματικά εξελίσσεται πάρα πολύ καλά και για αυτό καλούμε και τους νέους ανθρώπους να δούνε το αντικείμενο, να μπούνε μέσα σε αυτό, να δουλέψουν κοντά μας και να γίνουν οι νέοι επιστήμονες που θα πάρουν τα ηνία αυτού του τομέα σε αυτό τον τόπο.
Είναι εφικτή η εκμετάλλευση ορυκτών από ουράνια σώματα, όπως π.χ. η Σελήνη; Πόσο μακριά είναι κάτι τέτοιο;
Είμαστε πολύ μακριά. Είναι γεγονός ότι τα διαστημικά προγράμματα έχουν κύρια εστιαστεί σε ανακάλυψη πόρων σε άλλους πλανήτες. Η αξιοποίησή τους όμως απαιτεί τεχνολογίες που μόνο σε αρχικό στάδιο έρευνας και πειραμάτων υπάρχουν.
Πηγή: Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων