Του κ. Κωνσταντίνου Γιαζιτζόγλου, Προέδρου ΔΣ Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δημιουργήσει εδώ και 15 χρόνια μια λίστα από κρίσιμες και στρατηγικές πρώτες ύλες στις οποίες εντάσσει, με βάση ορισμένα κριτήρια, ορυκτά τα οποία παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο όχι μόνο στην οικονομική δραστηριότητα αλλά και στην τεχνολογία, την καινοτομία και τη στρατηγική ασφάλεια. Η λίστα αυτή στην τελευταία της έκδοση περιέχει 34 ορυκτά. Από αυτά τα 26 ελέγχονται σε ποσοστό πάνω από 50% από τους brics, για δε τα 20 από το 26 ο έλεγχος είναι σχεδόν πλήρης.
Τα παραπάνω τόνισε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων σε σχετική συζήτηση που έγινε με πρωτοβουλία του Δικτύου της κ. Άννας Διαμαντοπούλου
«Έχει πολύ ενδιαφέρον το πώς φτάσαμε σε αυτή τη συγκέντρωση του ελέγχου. Η Κίνα, εφαρμόζοντας ένα στρατηγικό σχέδιο για σχεδόν 3 δεκαετίες, έχει αναπτύξει στα εδάφη της την εξόρυξη όλων των κοιτασμάτων που διαθέτει, έχει φροντίσει να αποκτήσει εντός ή εκτός εισαγωγικών έλεγχο σε αντίστοιχα κοιτάσματα χωρών με τις οποίες μπορεί να έχει φιλικές σχέσεις και έχει «προσφερθεί εθελοντικά» να δημιουργήσει στο έδαφός της τις μεγαλύτερες μονάδες επεξεργασίας αυτών των πρώτων υλών, ώστε να μην «ενοχλούνται» οι κάτοικοι των Δημοκρατιών πολυτελείας. Παρότι καμία μεμονωμένη πρώτη ύλη δεν μπορεί να δώσει σε κάποιον τεχνολογικό πλεονέκτημα -τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα -o έλεγχος σχεδόν του συνόλου, σίγουρα δεν αποβλέπει μόνο σε κάποια τυπικά οικονομικά οφέλη.
Η σύγχρονη τεχνολογία σε πολύ μεγάλο βαθμό στηρίζεται σε ιδιαίτερες πρώτες ύλες. Στρόντιο, χάφνιο, νιόβιο, βισμούθιο, σκάνδιο, ταντάλιο, μπορεί να ακούγονται ως εξωτικά ονόματα αλλά είναι ορυκτά τα οποία τις τελευταίες δεκαετίες αποκτούν όλο και περισσότερη σημασία για την καθημερινότητά μας. Είτε πρόκειται για τα κράματα των σύγχρονων οπλικών συστημάτων, είτε πρόκειται για το υλικό από το οποίο χτίζονται οι μικροεπεξεργαστές, είτε πρόκειται για την τεχνολογία που καθορίζει την κατανάλωση ρεύματος των μεγάλων data centers, οι ιδιότητες συγκεκριμένων ορυκτών μπορεί να κάνουν πολύ μεγάλη διαφορά τόσο στην εξέλιξη της συγκεκριμένης τεχνολογίας όσο και στα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της.
Κατά συνέπεια ο έλεγχος των ορυκτών πρώτων υλών σήμερα, εκτός από άμεση επίπτωση στην οικονομική δραστηριότητα μπορεί να έχει επίπτωση στην ασφάλεια και στην καινοτομία εκείνου που δεν τα έχει.
Σε ερώτηση Τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη για να μπορέσει να ανακτήσει ένα μέρος από την στρατηγική αυτονομία της στις πρώτες ύλες ο κ. Γιαζιτζόγλου τόνισε:
Η Ευρώπη διαθέτει και κοιτάσματα και τεχνογνωσία. Ο λόγος που δεν έχει αναπτυχθεί η παραγωγή είναι καθαρά η έλλειψη ανταγωνιστικότητας. Για την ακρίβεια, η Ευρώπη είχε και παραγωγή, την οποία σιγά σιγά σταμάτησε, ακριβώς διότι το στενό συμφέρον μικρών ομάδων πληθυσμού επεκράτησε του ευρύτερου συμφέροντος της κοινωνίας.
Σήμερα ο βασικός λόγος που δεν αναπτύσσονται με γοργούς ρυθμούς επενδύσεις στις ορυκτές πρώτες ύλες, πέρα από την μη δημοφιλία τους, είναι το γεγονός ότι δεν είναι ανταγωνιστικές με απόλυτα οικονομικά κριτήρια. Μια απλή ανάγνωση της έκθεσης Draghi θα σας δώσει ξεκάθαρη εικόνα του γιατί συμβαίνει αυτό. Οι επιλογές στην ενέργεια, στο κανονιστικό πλαίσιο, στην κατανομή του κοινωνικού κόστους, ακόμα ακόμα και η δυστοπία της Κοινοτικής Νομοθεσίας, καθιστούν την παραγωγή ορισμένων αγαθών επί Ευρωπαϊκού εδάφους τόσο πολύ πιο ακριβή από άλλα μέρη του πλανήτη, ώστε να μην μπορεί σε καμία περίπτωση να καλυφθεί η διαφορά από την τιμή του αγαθού και το περιθώριο κέρδους. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, η καθαρά εξορυκτική δραστηριότητα στην Ευρώπη να φθίνει συνεχώς τα τελευταία 25 χρόνια.
Για να αλλάξει αυτό πρέπει να αλλάξει ριζικά η νοοτροπία και ο τρόπος που σκέπτεται και αντιδρά η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακόμα και σήμερα που μιλάμε ο ρυθμός με τον οποίον αντιδρά η Ευρώπη στο πρόβλημα είναι τέτοιος που το πρόβλημα συνεχίζει να διευρύνεται. Όταν η Ευρώπη θέλει 2 χρόνια για να διαπραγματευτεί εσωτερικά τον κανονισμό για τις κρίσιμες και στρατηγικές πρώτες ύλες, η Κίνα μόνο σε ένα μήνα (τον Οκτώβριο του 2024) ξόδεψε 22 δισεκατομμύρια για να αγοράσει κοιτάσματα σε τρίτες χώρες.
Τα νέα δεδομένα από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού αλλάζουν τους σχεδιασμούς. Τελικά θα μας επηρεάσουν οι δασμοί Τράμπ.
Αυτό που σίγουρα θα μας επηρεάσει και πρέπει να μας προβληματίσει είναι ότι η θεωρία περί της Δύσης και των υπολοίπων δεν ισχύει πλέον. Μετά το 1989 ο κόσμος ήταν η Δύση, με 2 μεγάλους αλλά κολλητούς φίλους, την Ευρώπη και την Αμερική, οι οποίοι κατά καιρούς βάζουν στην παρέα τους και μερικούς ακόμα, όπως στην Αυστραλία την Ιαπωνία τον Καναδά. Ο υπόλοιπος κόσμος δεν αποτελούσε απειλή, αφού ακόμα και το μεγάλο αντίπαλο μεταπολεμικό δέος της Σοβιετικής Ένωσης είχε καταρρεύσει με εντυπωσιακό τρόπο.
Τον Οκτώβριο του 2024 η ομάδα των BRICS συγκεντρώθηκε στο Καζάν. Στο δελτίο τύπου αναφέρθηκε ότι εκπροσωπούν το 45% του πληθυσμού του πλανήτη και το 37% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Κατά συνέπεια η πρωτοκαθεδρία της λεγόμενης Δύσης χάθηκε και επειδή αυτό δεν ήταν αρκετό, σήμερα πλέον η δύση είναι χωρισμένη τουλάχιστον στα 2 , με ότι συνέπειες μπορεί να έχει αυτό.
Τα νέα δεδομένα που φέρνει η καινούργια ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών δεν έχουν να κάνουν τόσο πολύ με τις διεθνείς εμπορικές σχέσεις, αφού σε αυτό το πεδίο ούτε η ίδια δείχνει να έχει ξεκαθαρίσει τι ακριβώς θέλει να κάνει. Η μεγάλη αλλαγή είναι η λεγόμενη λογική του “no rules rules” , δηλαδή η άποψη ότι δεν υπάρχει κανένας προσυμφωνημένος κανόνας. Η ανθρωπότητα μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο κατόρθωσε να συμφωνήσει σε μερικές βασικές αρχές συνύπαρξης, που εκφράσθηκαν με δομές όπως Ηνωμένα Έθνη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και λοιπά. Σήμερα η ηγεσία στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού στέλνει το μήνυμα ότι δεν αναγνωρίζει τίποτα από όλα αυτά και δεν δεσμεύεται σε τίποτα από τη λεγόμενη συνέχεια και συνέπεια της εξουσίας. Αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα της εποχής μας.
