Παρουσίαση του νέου βιβλίου του Δρ. Πέτρου Τζεφέρη, Γεν. Διευθυντή Ορυκτών Πρώτων Υλών, Υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Ένα βιβλίο απόσταγμα θέσεων δεκαετιών για τον ορυκτό πλούτο και την αξιοποίησή του, την ενεργειακή μετάβαση, το περιβάλλον, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την…υποκρισία μας, όπως αναφέρονται επιγραμματικά στον υπότιτλο του βιβλίου τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται το βιβλίο.
Ένα βιβλίο που συγκεντρώνει απλά, κατανοητά και με τη δέουσα επιστημονική ακρίβεια όλα τα σύγχρονα δεδομένα και το γενικότερο state of the art αναφορικά με τις κρίσιμες και στρατηγικές πρώτες ύλες, στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, στον παγκόσμιο χώρο. Ένα βιβλίο που δεν στέκεται μόνο σε αυτά, αλλά θέτει επιπλέον δημιουργικά ερωτήματα, ένα βιβλίο που δεν χαϊδεύει αυτιά ούτε γράφτηκε για να εξυπηρετήσει συμφέροντα! Ένα βιβλίο που «έχει άποψη» και που προσπαθεί να αλιεύσει αλήθειες!
Ήδη από την εισαγωγή, το βιβλίο μας εισάγει στους υπερφιλόδοξους στόχους (ή αν θέλετε τι «ουτοπίες») που καλείται να υπερασπιστεί η σύγχρονη ανθρωπότητα και κυρίως το αναπτυξιακό μας πρότυπο: Θέλουμε να ζούμε σε ένα καθαρό περιβάλλον και να δημιουργήσουμε μια κοινωνία βιώσιμη και έναν ατομικό αξιοβίωτο βίο. Θέλουμε ακόμη να έχουμε πρόσβαση σε απεριόριστες πηγές ενέργειας και αγαθών για πάντα! Να επιτύχουμε τη βιώσιμη ή αλλιώς πράσινη ενεργειακή μετάβαση, τη μετάβαση σε έναν κόσμο με αυτάρκεια στην ενέργεια, αλλά που επιπλέον δεν μολύνει, δεν καίει κάρβουνο και δεν έχει ή ανακυκλώνει πλήρως τα απόβλητά του. Κι ακόμη θέλουμε να αποϋλοποιήσουμε την οικονομία και να πετύχουμε έναν κόσμο ψηφιακό, με πρόσβαση στην επικοινωνία και την ενημέρωση για όλους…
Και οι τρεις «φιλοδοξίες» (ή ουτοπίες) τη ανθρωπότητας, έχουν ένα κοινό: τα υλικά αγαθά, τον υλικό μας κόσμο! Έναν κόσμο που προϋποθέτει την εξόρυξη, την μεταλλουργική επεξεργασία και την ορθολογική διαχείριση των υλικών-αποβλήτων.
Στα δύο πρώτα κεφάλαια του βιβλίου αναδεικνύεται το δίπολο «Ανάπτυξη-Περιβάλλον», η διττή λειτουργία των ενεργειακών πηγών και των φυσικών πόρων για την επιβίωση των ανθρώπων και της κοινωνίας τους. Η ενέργεια και οι φυσικοί πόροι, ειδικότερα οι μη ανανεούμενοι όπως οι ορυκτές πρώτες ύλες (ΟΠΥ), αποτελούν ισχυρή μορφοποιητική δύναμη για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των ανθρώπων και την εξέλιξη των ανθρώπινων κοινωνιών, ενώ ταυτοχρόνως μπορούν να προκαλέσουν ισχυρή αντιφατική δυναμική ως παράγοντες υποβάθμισης του περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας και της κοινωνικής συνοχής.
Εξετάζεται η συνύπαρξη και η ισορροπία του διπόλου μέσα από την ανάγκη για τη βιωσιμότητα και βιώσιμη ανάπτυξη αλλά και το καθοριστικό πλαίσιο της Γεωπολιτικής που αποτελεί σήμερα παγκοσμίως τον πλέον σημαντικό ρυθμιστικό παράγοντα.
Στο τρίτο και κυρίαρχο κεφάλαιο τίθεται το Στοίχημα της Ενεργειακής Μετάβασης και ο σημαντικός ρόλος των ΟΠΥ στην προσπάθεια για επιτυχημένη έκβαση. Το μέλλον της Ευρώπης αλλά και ολόκληρου του κόσμου ως προς την πράσινη ενεργειακή και ψηφιακή μετάβαση, δεν γράφεται μόνο με τις ΑΠΕ, αλλά παράλληλα και με τα στρατηγικά-κρίσιμα ορυκτά που είναι απαραίτητα για την κατασκευή και τη λειτουργία των ΑΠΕ αλλά και για αρκετούς ακόμη καίριους κλάδους της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας βιομηχανίας.
Στο κεφάλαιο αυτό, γίνεται εκτενής αναφορά στο ερευνητικό και παραγωγικό δυναμικό των στρατηγικών και κρισίμων ορυκτών σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, περαιτέρω διαμορφώνεται ειδικότερο κεφάλαιο για τις σπάνιες γαίες και την κινεζική επέλαση των τελευταίων δεκαετιών. Εξηγείται πόσο «πράσινες και πόσο σπάνιες είναι οι σπάνιες γαίες» και σε ποιες πολιτικές και ..ανοχές στηρίχτηκε η παντοκρατορία των Σπανίων Γαιών της Κίνας, κι ακόμη η διπλωματία της Κίνας και οι επιδράσεις της στον υπόλοιπο κόσμο.
Επίσης καταρτίζεται πλήρης κατάλογος με τα στρατηγικά και κρίσιμα ορυκτά που διαθέτουμε στον τόπο μας με βάση τους πλέον πρόσφατους καταλόγους της ΕΕ, το ερευνητικό state of the art και οι προοπτικές που παρουσιάζουν. Τίθενται επί τάπητος, τα κριτήρια που θα πρέπει να διέπουν την αξιοποίηση των ελληνικών Δημόσιων Μεταλλευτικών Χώρων (ΔΜΧ) αλλά και ο οδικός χάρτης με τους άξονες προτεραιοτήτων και ενεργειών μιας εθνικής πολιτικής στον τομέα.
Τέλος, το βιβλίο φιλοδοξεί με αφορμή την ενεργειακή μετάβαση, να ανοίξει θέματα σε ότι αφορά το διαχειριστικό κομμάτι του κύκλου ζωής των ΟΠΥ που θα επιτρέψει την σύγκλιση των επιμέρους πολιτικών και την εντέλει επί τοις ουσίας υλοποίηση των στόχων της ενεργειακής μετάβασης. Κι αυτό διότι η «μεταλλεία», παρότι αναγνωρίζεται σε μεγάλο βαθμό ως «στυλοβάτης» για την ενεργειακή και ψηφιακή μετάβαση, εντούτοις παρουσιάζει μια εικόνα που είναι διεθνώς παγιωμένη ως αρνητική ή στην καλύτερη περίπτωση είναι αντιφατική και δεν προκρίνεται συνολικά στο κοινωνικό γίγνεσθαι.
Η παραγωγική αξιοποίηση των κρίσιμων ΟΠΥ καθυστερεί ή σε ορισμένες περιπτώσεις -κυρίως στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο- απουσιάζει πλήρως, χωρίς αυτό να οφείλεται στην έλλειψη κοιτασματολογικού ενδιαφέροντος και σχετικών δυνατότητων για την ανάπτυξη μεταλλευτικών έργων. Οφείλεται κατά πρώτο λόγο στον σχετικά χαμηλό βαθμό κοινωνικής αποδοχής του τομέα με τις παντοειδείς προεκτάσεις του σε επίπεδο πολιτικής και δευτερευόντως στις διαφορετικές και χρονοβόρες εθνικές διαδικασίες αδειοδότησης των εξορυκτικών έργων, τόσο σε επίπεδο έρευνας όσο και εκμετάλλευσης. Το κομμάτι αυτό αναφορικά με την απαξίωση του τομέα αλλά και των πολιτικών και βέλτιστων πρακτικών που θα πρέπει να υιοθετηθούν και των εργαλείων της βιώσιμης διαχείρισης, θα αντιμετωπιστεί στο Β’ μέρος του βιβλίου που θα ακολουθήσει και αναμένεται η έκδοσή του.
