Είναι γνωστό ότι τα ατυχήματα κατά την χρήση των συρματοκοπών στην εξορυκτική διαδικασία του μαρμάρου έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια στον Ελλαδικό χώρο, ακολουθώντας την κατακόρυφη αύξηση στη χρήση των συγκεκριμένων μηχανών. Ενα σημαντικό εργαλείο για την βελτίωση των ζητημάτων ορθής και ασφαλούς χρήσης των μηχανημάτων αυτών είναι οι ειδικοί κανονισμοί ασφαλείας που εγκρίνονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες για το σκοπό αυτό.
Στους ειδικούς κανονισμούς ασφαλείας που εκπονούνται, συνίσταται να ακολουθούνται σχολαστικά τα διαλαμβανόμενα στο σχετικό Ευρωπαϊκό πρότυπο BS EN 15163:2017 «Machines and installations for the exploitation and processing of natural stone – Safety – Requirements for diamond wire saws», που αποτελεί αναθεώρηση του προηγούμενου ΕΝ15163:2008. Το ανωτέρω πρότυπο που έχει καταρτιστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης (CEN – European Committee for Standardization), εξειδικεύει και αναλύει ζητήματα που αφορούν μηχανήματα κοπής όγκων μονόσυρμα/πολύσυρμα, είτε σταθερά είτε κινητά μηχανήματα πάνω σε ράγες, επιπλέον δε γίνεται σε αυτό ειδικότερη αναφορά στις αποστάσεις ασφαλείας που πρέπει να τηρούνται κατά την λειτουργία των κινητών μηχανημάτων συρματοκοπής, ώστε να οριοθετηθεί η επικίνδυνη περιοχή (όπως φαίνεται στα σχήματα). Επίσης, αναφέρεται και σε μέτρα που ελαχιστοποιούν την επίδραση της εκτίναξης τμημάτων του αδαμαντοφόρου σύρματος, προστασία με σταθερά ή κινητά προστατευτικά πλαίσια κατά την διεύθυνση κινδύνου εκτίναξης κ.α..
Χρήση πλαισίου-πάνελ προστασίας, μεγάλων γενικά διαστάστων, πίσω από την κύρια τροχαλία της συρματοκοπής στο τέλος των τροχών (ραγών) είναι δυνατόν να μειώσει σημαντικά τις αποστάσεις ασφαλείας και να συγκεράσει τις διαφορές απόψεων που υφίστανται σε σχέση με τις αποστάσεις αυτές και για τις οποίες έχουμε κάνει αναφορά παρακάτω:
Επιπρόσθετα, οι ειδικοί κανονισμοί ασφαλείας θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν μέτρα τόσο παθητικής όσο και ενεργητικής ασφάλειας που σχετίζονται τόσο με την λειτουργία όσο και με λοιπές διεργασίες (μεταφορά, τοποθέτηση, σφήνες, σκάλες, συντήρηση κ.α.) του μηχανήματος ή των μηχανημάτων συρματοκοπής. Προτείνεται ενδεικτικός Πίνακας Κινδύνων-Λήψης μέτρων ασφαλείας, ως ακολούθως:
ΠΙΘΑΝΟΊ ΚΊΝΔΥΝΟΙ | ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ | |
Α | Ανατροπή αποκόμματος κατά τον ορθογωνισμό όγκων | 1. Να γίνεται ορθή τοποθέτηση των προς ορθογωνισμό όγκων (με τάκους όπου χρειάζεται). Όταν οι όγκοι τοποθετούνται ο ένας δίπλα στον άλλον να υπάρχει μικρή απόσταση μεταξύ τους, ώστε να μην είναι επιτρεπτή η διέλευση εργαζομένων ανάμεσά τους. |
2. Να γίνεται χρήση χωματουργικού μηχανήματος για την ανατροπή του αποκόμματος. Όπου αυτό δεν είναι εφικτό να τηρείται απόσταση ασφαλείας από το προς ανατροπή απόκομμα και να οριοθετείται η περιοχή με σήμανση. | ||
Β | Κατάπτωση επισφαλούς σφήνας κατά την αποκοπή του πάγκου από το μητρικό πέτρωμα | 1. Να καθαρίζεται επιμελώς ο πάγκος που πρόκειται να αποκοπεί από το μητρικό πέτρωμα, προκειμένου να εντοπιστούν τυχόν επισφαλείς σφήνες. |
2. Να σημαίνεται η περιοχή όπου εντοπίζονται επισφαλείς σφήνες. | ||
3. Να τοποθετείται η μηχανή στο πάνω μέρος του πάγκου και οπωσδήποτε να μην τοποθετείται κάτω από την επικίνδυνη σφήνα, ακόμη και αν η μηχανή βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση από την κατακόρυφη επιφάνεια του πάγκου προς εξόρυξη. | ||
Γ
Γ |
Θραύση συρματόσχοινου
Θραύση συρματόσχοινου |
α. ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΉ ΑΣΦΆΛΕΙΑ: |
1. Να γίνεται ορθή τοποθέτηση – ευθυγράμμιση της μηχανής. | ||
2. Να ελέγχονται επιμελώς τόσο το αδαμαντοφόρο σύρμα όσο και οι σύνδεσμοι πριν την έναρξη της κοπής. | ||
3. Να ελέγχονται οι τροχαλίες (κύριες και βοηθητικές) πριν από τη χρήση (λάστιχο, ρουλεμάν, σώμα τροχαλίας). Να χρησιμοποιούνται οι βοηθητικές τροχαλίες ώστε να επιτυγχάνεται καλύτερη πρόσφυση του σύρματος με την τροχαλία και σε περίπτωση θραύσης του σύρματος να μην μπορεί αυτό να κινηθεί ανεξέλεγκτα. | ||
4. Να γίνεται έλεγχος και ορθή χρήση της πρέσας (συντήρηση, περιοδική βαθμονόμηση με μανόμετρο, προσεκτικό πρεσάρισμα των μουφών, όχι στο διπλό ή σταυρωτό πρεσάρισμα κλπ). | ||
5. Να γίνεται ορθή συναρμολόγηση των αδαμαντοφόρων συρμάτων (κοπτικά-πέρλες ίδιας διαμέτρου, ιδίου τύπου και ίδιας φοράς κοπής, τοποθέτηση ελατηρίου μπροστά από τον δακτύλιο ασφαλείας και πίσω του κοπτικό, δακτύλιος ασφαλείας stop κάθε τρία κοπτικά, όχι τοποθέτηση ελατηρίου αμέσως μετά τον σύνδεσμο, όχι τοποθέτηση διπλού κοπτικού κλπ). | ||
6. Να χρησιμοποιούνται (να μην αφαιρούνται) όλες οι προστατευτικές διατάξεις που προβλέπει ο κατασκευαστής. | ||
7. Να τοποθετούνται τα λάστιχα με το νερό πριν την εκκίνηση της μηχανής. Κατά την λειτουργία, προκειμένου να μετακινηθούν τα λάστιχα του νερού θα πρέπει να σταματάει η μηχανή. | ||
8. Αν δεν είναι δυνατή η εκκίνηση της μηχανής, πρέπει να γίνουν οι εξής ενέργειες: (α) Να ελέγχεται η τάση του ρεύματος και των φάσεων. (β) Να ελέγχονται τα διατρήματα για ενδεχόμενη απόφραξη από καταπτώσεις των τοιχωμάτων τους και σε τέτοια περίπτωση να γίνεται καθάρισμα των διατρημάτων αυτών ή διάτρηση νέων. Ιδίως, για τα οριζόντια διατρήματα να γίνεται χρήση αλφαδολάστιχου προκειμένου να ενώνονται τα διατρήματα και να διευκολύνεται η διέλευση του αδαμαντοφόρου σύρματος. (γ) Να γίνεται χρήση βοηθητικών τροχαλιών (μίας ή ακόμη και δύο), ειδικά κατά την εκκίνηση, διότι με τον τρόπο αυτό μειώνεται η καταπόνηση του σύρματος. (δ) Απαγορεύεται να τραβηχτεί το σύρμα με το χέρι, προκειμένου να βοηθηθεί η εκκίνηση της μηχανής. | ||
9. Απαγορεύεται η συγκράτηση του σύρματος με εργαλεία, παρουσία εργαζομένου, προκειμένου αυτό να ακολουθήσει συγκεκριμένη επιθυμητή τροχιά. Να γίνεται χρήση γωνιακού τροχού ή αερόσφυρας κατά περίπτωση για την δημιουργία εγκοπής, μέσω της οποίας το αδαμαντοφόρο σύρμα ωθείται σε συγκεκριμένη τροχιά, με την προϋπόθεση ότι δεν θα βρίσκεται εργαζόμενος εντός της περιοχής κινδύνου. | ||
10. Να ρυθμίζονται στο μέγιστο οι στροφές της μεγάλης τροχαλίας, όπου αυτό είναι εφικτό. Όσο πιο γρήγορα περιστρέφεται η τροχαλία, τόσο ευκολότερα κόβεται το μάρμαρο και μειώνεται η καταπόνηση του σύρματος. | ||
11. Να μειώνεται η ένταση του ηλεκτρικού ρεύματος με την οποία τροφοδοτείται η μηχανή προς το τέλος της κοπής, καθώς το σύρμα καταπονείται περισσότερο, λόγω της ανεπαρκούς ψύξης και της έντονης καμπυλότητας. | ||
12. Να παραμένει άκοπο μέρος της κοπής, για να μην εκτινάσσεται τμήμα του αδαμαντοφόρου σύρματος (αστοχία). | ||
13. Να τηρούνται όλα όσα προβλέπονται από το εγχειρίδιο καλής και ασφαλούς λειτουργίας του κατασκευαστή σχετικά με τη χρήση του σύρματος και την μηχανή συρματοκοπής. Οι σχετικές εργασίες συντήρησης να καταχωρούνται στο Βιβλίο Συντήρησης του μηχανήματος (ΚΜΛΕ, άρθρο 20, παρ. 11) | ||
β. ΠΑΘΗΤΙΚΉ ΑΣΦΆΛΕΙΑ: | ||
1. Να εκκενώνεται η περιοχή γύρω από την μηχανή, σύμφωνα με το πρότυπο EN15163/2017. | ||
2. Για την αύξηση της ασφάλειας προτείνεται η τοποθέτηση προστατευτικών πάνελ ασφαλείας σύμφωνα με το πρότυπο EN 15163/2017. Ειδικά στις οριζόντιες κοπές να τοποθετούνται πάνελ προστασίας (σε διαδοχική διάταξη), σε όλο το μήκος του σύρματος, πάχους τουλάχιστον 3 χιλ. (πχ. από λαμαρίνα) και ύψους τουλάχιστον 60εκ. | ||
Δ
Δ |
Κίνδυνοι κατά την μεταφορά και τοποθέτηση της συρματοκοπής
Κίνδυνοι κατά την μεταφορά και τοποθέτηση της συρματοκοπής |
1. Να γίνεται χρήση κατάλληλου εξοπλισμού ανάλογου του βάρους και του όγκου της μηχανής. |
2. Οι οδοί διέλευσης να είναι σε καλή κατάσταση και σύμφωνα με τα άρθρα 39 και 40 του ΚΜΛΕ. | ||
3. Κατά τη διάρκεια μεταφοράς του μηχανήματος συρματοκοπής να τηρούνται τα κάτωθι:
α. Να διατηρείται το μηχάνημα στο χαμηλότερο δυνατό ύψος ανάρτησης. β. Να απαγορεύεται η προσέγγιση των εργαζομένων. |
||
4. Κατά την ανύψωση της συρματοκοπής να τηρούνται τα κάτωθι:
α. Να χρησιμοποιούνται όλα τα σημεία ανάρτησης που προβλέπει ο κατασκευαστής. β. Να ελέγχονται τα μέσα ανάρτησης (ιμάντες, αλυσίδες, γάντζοι ασφαλείας, συρματόσχοινα, ναυτικά κλειδιά) για την καλή τους κατάσταση και να είναι τα ενδεδειγμένα για το φορτίο. |
||
5. Κατά την τοποθέτηση της μηχανής πάνω στις ράγες και προκειμένου αυτή να ευθυγραμμιστεί, ο εργαζόμενος επιτρέπεται να την προσεγγίσει, μόνο όταν η μηχανή κατέβει σε χαμηλό ύψος και πάρει έγκριση από τον χειριστή. | ||
6. Ο εργαζόμενος δεν επιτρέπεται να βάλει μέρος του σώματός του κάτω από την μηχανή. | ||
Ε | Κίνδυνοι από κινούμενα μηχανικά μέρη της μηχανής συρματοκοπής | 1. Απαγορεύεται η προσέγγιση της μηχανής κατά τη διάρκεια λειτουργίας της. Για τον λόγο αυτό τοποθετείται επαρκής σήμανση, που περικλείει την επικίνδυνη περιοχή. Επίσης, πρέπει να είναι πάντοτε τοποθετημένα τα προστατευτικά που φέρει το μηχάνημα συρματοκοπής, βάσει των προδιαγραφών του κατασκευαστή (εγχειρίδιο χρήσης). |
2. Να μην γίνεται καμία προσέγγιση της συρματοκοπής πριν σταματήσει να περιστρέφεται η τροχαλία. Απαγορεύεται το σταμάτημα της μεγάλης τροχαλίας κίνησης, είτε με εργαλεία είτε με μέλος του σώματος εργαζομένου. | ||
3. Να μην επιχειρείται ποτέ το τράβηγμα του αδαμαντοφόρου σύρματος για την εκκίνηση αλλά να χρησιμοποιούνται τροχαλίες. | ||
ΣΤ | ΛΟΙΠΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ | 1. Να γίνεται συντήρηση του χώρου εργασίας (καθαριότητα, τακτοποίηση). |
2. Να γίνεται σε κάθε περίπτωση χρήση Μέσων Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ) σύμφωνα με τις διατάξεις του ΚΜΛΕ. | ||
3. Να γίνεται ορθή και προσεκτική χρήση – τοποθέτηση φορητής κλίμακας (επαρκής στερέωση, ορθή κλήση, ανάβαση και κατάβαση με τρία σταθερά σημεία κλπ). | ||
4. Να ελέγχονται τα ηλεκτρολογικά τμήματα από εξειδικευμένο προσωπικό (π.χ. συνδεσμολογία και τοποθέτηση – εγκατάσταση ηλεκτρολογικού δικτύου, επισκευή φθαρμένων καλωδίων κλπ) προς αποφυγή του κινδύνου ηλεκτροπληξίας. |
Η ασφάλεια των συρματοκοπών (Ι)
Του Πέτρου Τζεφέρη
Πηγή: www.oryktosploutos.net